پیشگیری و مراقبت از دندان در دوران بارداری | بهترین زمان درمان

چکیده مطلب

آیا باردار هستید و به دنبال مراقبت های لازم از دندان ها در این دوره می باشید؟ آیا از درد دندان و لثه در دوره ی بارداری خود رنج می برید؟ آیا می دانید می توانید مشکلات حاد دندان را در این زمان درمان کنید؟
در صورتی که باردار هستید و نگران سلامت دهان و دندان خود می باشید، مطالعه این مقاله اطلاعات کاملی درباره ی نحوه مراقبت از دندان ها در این دوران و همچنین اطلاعاتی درباره ی علل و امکان درمان مشکلات مربوط به دهان و دندان در بارداری را در اختیار شما قرار می دهد.

تاثیر بارداری بر سلامت دهان و دندان

بهداشت دهان و دندان بخش مهمی از سلامت کلی شما است. اگر باردار هستید، مراقبت از سلامت دهان، دندان و لثه بخش مهمی از مراقبت های دوران بارداری شما می باشد.
بارداری می تواند خطر ابتلا به مشکلات بهداشت دهان و دندان را افزایش دهد و این مشکلات می توانند روی آن تأثیر بگذارند. یکی از این مشکلات احتمال زایمان زودرس بر اثر وجود بیماری لثه است.
مراقبت خوب از دهان، دندان ها و لثه ها در این زمان می تواند به شما در بارداری سالم و داشتن نوزاد سالم کمک کند.

علائم مشکلات دندانی در دوران بارداری

اگر علائم و یا نشانه هایی از مشکلات دندانی دارید، به کلینیک دندانپزشکی خود مراجعه کنید. علائم این بیماری می توانند شامل جوش، سرفه کردن، گلو درد و یا احساس سرگیجه باشند. سایر علائم و نشانه های مشکلات دندان عبارتند از:

1. بوی بد دهان
2. شل شدن دندان ها
3. زخم دهان و یا وجود توده روی لثه
4. فاصله های جدید بین دندان ها
5. عقب نشینی لثه ها (لثه ها از دندان ها دور می شوند تا حدی که ریشه ی دندان ها نمایان می شود)
6. چرک در امتداد خط لثه (جایی که لثه ها به دندان ها می رسند)
7. قرمز، متورم، حساس یا براق شدن لثه ها.
8. خونریزی لثه
9. دندان درد

انواع مشکلات دهان و دندان در بارداری

در ادامه شما را با انواع مشکلات دهان و دندان در این زمان آشنا می کنیم:

1. پوسیدگی دندان

   بارداری احتمال ابتلا به پوسیدگی دندان را بیشتر می کند. احتمال انتقال باکتری های ایجاد کننده ی پوسیدگی در این دوران و بعد از تولد به نوزاد وجود دارد. این اتفاق می تواند بعدا مشکلات دندانی در نوزاد شما ایجاد کند.

2. التهاب لثه

   التهاب لثه، قرمزی و تورم لثه است. در صورت عدم درمان، می تواند منجر به بیماری جدی تر لثه شود. چهل درصد از زنان در دوران بارداری خود دچار التهاب لثه می شوند. اگر از قبل بیماری لثه دارید، باردار شدن می تواند این بیماری را بدتر کند. نشانه های آن عبارتند از:
   • قرمزی و تورم
   • حساسیت در لثه
   • خونریزی لثه، حتی زمانی که دندان های خود را به آرامی مسواک می زنید.
   • لثه های براق

3. شل شدن دندان ها

   سطوح بالای هورمون های پروژسترون و استروژن در این شرایط می تواند بافت ها و استخوان هایی را که دندان های شما را در جای خود نگه می دارند، موقتاً ضعیف کند. این اتفاق می تواند دندان ها را شل کند.

4. بیماری پریودنتال

   اگر التهاب لثه درمان نشود، می تواند منجر به بیماری پریودنتال (بیماری لثه) شود. این مشکل باعث عفونت جدی در لثه و مشکلات استخوان های نگهدارنده دندان می شود. دندان ممکن است شل شود و مجبور به کشیدن آن شوید. پریودنتیت می تواند منجر به باکتریمی (وجود باکتری در جریان خون) شود که یک بیماری جدی است که نیاز به درمان فوری دارد. سیگار کشیدن عامل بیماری شدید لثه است.

5. تومورهای بارداری

   تومور های بارداری (گرانولوم پیوژنیک نیز نامیده می شوند) سرطانی نیستند. آن ها توده هایی هستند که معمولاً بین دندان ها روی لثه ها ایجاد می شوند. این تومور ها قرمز هستند و به راحتی خونریزی می کنند. آن ها می توانند به دلیل داشتن بیش از حد پلاک ایجاد شوند. این تومورها معمولاً نیاز به درمان ندارند و پس از زایمان به خودی خود از بین می روند اما در موارد نادر ممکن است لازم باشد توسط دندانپزشک برداشته شوند.

6. فرسایش دندان

   اگر از تهوع صبحگاهی استفراغ می کنید، ممکن است دندان هایتان در معرض اسید معده بیش از حد قرار گیرند. این اسید می تواند به مینای دندان (سطح سخت) دندان ها آسیب برساند. تهوع صبحگاهی (که به آن حالت تهوع و استفراغ حاملگی یا NVP نیز گفته می شود) تهوع و استفراغی است که در دوران بارداری، معمولاً در چند ماه اول اتفاق می افتد.

بهترین زمان درمان دندان در بارداری

بهترین زمان درمان مشکلات دندانی در این دوران در ۳ ماه دوم آن است زیرا در سه ماه اول جنین آسیب پذیرتر است و در سه ماه آخر ممکن است نشستن طولانی مدت بر روی صندلی دندانپزشکی برای بیمار باردار اذیت کننده باشد.

درمان مشکلات دندانی در دوران بارداری

اگر مشکل دندان دارید که نیاز به درمان دارد، به دندانپزشک خود اطلاع دهید که باردار هستید. بسته به شرایط شما، ممکن است بتوانید بعد از تولد نوزاد درمان را انجام دهید. درمان هایی که در این زمان ایمن هستند عبارتند از:

1. دارو

   این دارو ها شامل مسکن ها و آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت ها می باشند. دندانپزشک می تواند دارویی را که برای شما و نوزادتان در دوران بارداری بی خطر است بدهد. اگر دندانپزشک دارویی تجویز کرده است، به پزشک متخصص زنان خود اطلاع دهید. هیچ دارویی را بدون صحبت با پزشک پیش از بارداری خود مصرف نکنید.

2. بی حسی موضعی

   بی حسی موضعی در قسمت خاصی از بدن استفاده می شود، مانند بی حسی دهان برای پر کردن دندان یا کشیدن آن. دندانپزشک در این دوران از دوز مشخصی از مواد بی حسی استفاده می کند که برای بیمار باردار بی خطر است.

درمان عفونت دندان در بارداری

عفونت دندان در دوره بارداری یکی از عوارض این دوران است که می تواند بر اثر تغییر هورمون های بدن در این دوره، تغییر رژیم غذایی و یا تهوع و استفراغ در ماه های اول بارداری و تاثیر نامطلوب اسید معده بر دندان ها ایجاد شود. با این حال با مراجعه به دندانپزشک می توانید با تجویز دارو های آنتی بیوتیک بی خطر که می توانند شامل پنی سیلین، آموکسی سیلین و سفالوسپورین ها (مانند سفالکسین) باشند، نسبت به درمان عفونت دندان اقدام کنید.

روکش دندان در بارداری

اگر به دلایل زیبایی روکش می گذارید (دندان شما بد شکل است یا لکه دارد)، سعی کنید ویزیت دندانپزشکی را به بعد از تولد نوزاد خود موکول کنید.
اما در موارد دیگر، ممکن است بهتر باشد که حتی اگر باردار هستید، روکش بگذارید. به عنوان مثال روکش برای پوشاندن دندان پوسیده می تواند از عفونت دندان جلوگیری کند. از آنجا که زنان در معرض خطر بیشتری برای عفونت دندان و لثه در دوران بارداری هستند، قرار دادن روکش می تواند به کاهش این خطر کمک کند. در صورت امکان سعی کنید روکش را در سه ماهه دوم بارداری خود انجام دهید. به این ترتیب شما در اولین هفته های حساس رشد، خطر را برای جنین به حداقل می رسانید.

علل شایع مشکلات سلامت دندان در دوران بارداری

تغییرات در بدن در دوران بارداری می توانند بر دندان ها و لثه ها تأثیر بگذارند. برخی از این تغییرات عبارتند از:

1. در این زمان سطح هورمون های خاصی مانند پروژسترون و استروژن در بدن افزایش می یابند. این موارد می توانند خطر ابتلا به برخی از مشکلات دهان و دندان را افزایش دهند.
2. عادات غذایی در دوره بارداری ممکن است تغییر کنند. احتمال دارد در در این شرایط غذا های خاصی را بخورید که تا قبل از بارداری مصرف نمی کردید. نوع غذایی مورد استفاده شما می تواند بر سلامت دندان تأثیر بگذارد.
3. ممکن است کمتر مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. این می تواند به این دلیل باشد که لثه ها حساس شده اند و یا بیشتر از حد معمول خسته می شوید. برای برخی از خانم ها، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن ممکن است باعث حالت تهوع شود.

آمپول بی حسی در بارداری

هیچ منعی برای استفاده از بی حسی موضعی در بارداری وجود ندارد. هنگام مراجعه به کلینیک دندانپزشکی حتما به دندانپزشک خود درباره بارداریتان اطلاع دهید تا دوز مناسب مواد بی حسی را انتخاب و استفاده کنند.

پیشگیری از مشکلات دندانی در دوران بارداری

با رعایت این موارد می توانید به سلامت دندان ها و لثه های خود کمک کنید:

1. چکاپ منظم دندانپزشکی

   قبل و در دوران بارداری چکاپ منظم دندانپزشکی انجام دهید. این کار اهمیت بسیار بالایی دارد. بنابراین دندانپزشک می تواند مشکلات دندانی را زودتر پیدا کرده و درمان کند.
   در معاینات خود درباره ی موارد زیر به دندانپزشک خود اطلاعات کافی دهید:

   • در صورتی که قصد بارداری دارید و یا باردار هستید حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
   • درباره هر دارویی مصرف می کنید به دندان پزشک خود اطلاع دهید. این دارو ها می توانند شامل دارو های تجویزی و بدون نسخه، مکمل ها و محصولات گیاهی باشند.
   • اگر بارداری شما پرخطر است. خطر بالا به این معنی است که شما، نوزاد و یا هر دوی شما در معرض خطر بیشتری برای مشکلات این دوران هستید. اگر از بیماری مزمن رنج می برید، عوارضی از باردار شدن قبلی دارید و یا شرایط دیگری دارید که می تواند به سلامتی شما و یا جنین شما آسیب برساند، ممکن است بارداری را پرخطر کند.
   • اگر پزشک متخصص زنان در این شرایط در مورد سلامت دهان و دندانتان توصیه کرده است با دندانپزشک صحبت کنید.

2. مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید

   دو بار در روز دندان های خود را با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و یک بار در روز نخ دندان بکشید. از مسواک با موهای نرم استفاده کنید. مسواک زدن و نخ دندان منظم می تواند پلاک را برداشته و به سلامت دندان ها و لثه ها کمک کند.

3. استفاده از دارو های ضد اسید

   اگر به دلیل حالت تهوع نمی توانید مسواک بزنید، از داروهای ضد اسید استفاده کنید یا دهان خود را با مخلوط 1 قاشق چایخوری جوش شیرین در 1 فنجان آب بشویید. شستشوی مرتب دهان باعث کاهش میزان اسید در دهان می شود. آنتی اسیدها دارو هایی هستند که به خنثی سازی اسید معده کمک می کنند. می توانید آن ها را بدون نسخه ی پزشک خریداری کنید. اما هیچ دارویی، حتی دارو های بدون نسخه را بدون صحبت با پزشک متخصص زنان خود مصرف نکنید.

4. مصرف غذاهای سالم

   غذا های سالم بخورید و مصرف شیرینی ها را محدود کنید. غذا های سالم شامل میوه ها و سبزیجات، گوشت بدون چربی، نان های سبوس دار و ماکارونی و محصولات لبنی کم چرب است. شیرینی و غذاهای شیرین را محدود کنید و به جای نوشیدنی های شیرین آب بنوشید. خوردن غذاهای سالم به شما و نوزاد در حال رشد کمک می کند تا مواد مغذی مهمی را دریافت کنید. شروع رشد دندان های کودک بین 3 تا 6 ماه بارداری است. مواد مغذی مانند کلسیم، پروتئین، فسفر و ویتامین های A ، C و D به سلامت دندان های کودکتان کمک می کند.

5. سیگار نکشیدن

   سیگار نکشید و در این زمان الکل مصرف نکنید.

6. راهکار در رابطه با استفراغ دوران بارداری

   استفراغ می تواند به دندان ها آسیب برساند. هورمون های بارداری حلقه ماهیچه ای را که مواد غذایی را در داخل معده نگه می دارد، نرم می کنند. رفلاکس معده (برگشت غذا یا نوشیدنی) یا استفراغ می تواند دندان ها را با اسیدهای قوی معده بپوشاند. رفلاکس مکرر و استفراغ می تواند به سطح دندان (مینای دندان) آسیب برساند و خطر پوسیدگی را افزایش دهد. اگر استفراغ دارید این موارد را امتحان کنید:

   • اگر استفراغ کردید، نباید بلافاصله پس از آن دندان هایتان را مسواک کنید. در حالی که دندان ها از اسید های معده پوشیده شده اند، مسواک زدن ممکن است مینای دندان را خراش دهد.
   • دهانتان را با آب معمولی بشویید.
   • از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید.
   • اگر دهان شویه حاوی فلوراید ندارید، یک قطره خمیر دندان حاوی فلوراید را روی انگشت خود بگذارید و آن را روی دندان های خود بزنید سپس با آب بشویید.

   برخی از زنان باردار هنگام مسواک زدن دندان های خود، به ویژه دندان های عقب، دچار حالت تهوع می شوند. با این حال مسواک زدن همه ی دندان ها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان بسیار مهم است. برخی از نکاتی که به جلوگیری از حالت تهوع هنگام مسواک زدن کمک می کنند عبارتند از:

   • از مسواک با سر نرم کوچک مانند مسواک مخصوص کودکان استفاده کنید.
   • سعی کنید به آرامی مسواک بزنید و برای این کار به اندازه ی کافی وقت بگذارید.
   • ممکن است بستن چشم ها و تمرکز بر تنفس هنگام مسواک زدن بتواند کمک کند.
   • اگر طعم و مزه خمیر دندان باعث حالت تهوع می شود، از مارک دیگری استفاده کنید یا دندان های خود را با آب مسواک زده و سپس از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید. پس از رفع این مشکل، در اسرع وقت به مسواک زدن با خمیردندان حاوی فلوراید بازگردید.

7. مصرف کلسیم

   مصرف کلسیم را در دوران بارداری افزایش دهید. در این شرایط در صورت نبود کلسیم کافی در بدن مادر، بدن از کلسیم موجود در استخوان های مادر برای برطرف کردن نیاز های جنین، استفاده می کند که این اتفاق باعث ضعیف شدن استخوان ها و دندان های مادر می شود. برای محافظت از استخوان ها و نیازهای نوزاد در حال رشد، باید مقدار کلسیم مصرفی خود را افزایش دهید. منابع خوب کلسیم عبارتند از:

   • شیر، پنیر و ماست ساده یا ماست میوه ای بدون قند
   • اگر نمی توانید لبنیات مصرف کنید، شیر سویا، شیر بادام و یا انواع دیگر شیر، پنیر و ماست غنی شده با کلسیم بخورید.
   • مصرف مغز هایی مانند بادام.

8. مصرف ویتامین D

   در زمان بارداری ویتامین D خود را افزایش دهید. این ویتامین به بدن در استفاده از کلسیم کمک می کند. مقدار کمی قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند به افزایش سطح ویتامین D کمک کند. مراقب باشید که دچار آفتاب سوختگی نشوید. منابع غذایی خوب ویتامین D عبارتند از:

   • ماهی های چرب مانند ماهی قزل آلا و شاه ماهی (با پزشک خود مشورت کنید که چه میزان از ماهی ها را می توانید در دوران بارداری با خیال راحت مصرف کنید.)
   • تخم مرغ
   • مارگارین
   • شیر غنی شده با ویتامین D
   • نان و غلات.
   • اگر از رژیم غذایی خود ویتامین D کافی دریافت نمی کنید، می توانید مکمل مصرف کنید. در صورت نیاز به مصرف مکمل ویتامین D با پزشک یا متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید.

زمان مراجعه به پزشک

اگر درد و یا تورم دارید، بلافاصله با دندانپزشک خود تماس بگیرید. در صورت ابتلا به عفونت، به درمان سریع نیاز دارید تا از مشکلاتی که ممکن است برای نوزاد پیش بیاید، جلوگیری کنید.

سوالات متداول

1. در چه دوره ای از بارداری می توان درمان های دندان را نجام داد؟

   شما می توانید در هر زمان از بارداری تحت درمان دندانپزشکی قرار بگیرید. اگر درمان انتخابی است (درمانی که فوراً به آن احتیاج ندارید و برای محافظت از سلامتی خود و یا سلامت نوزاد ضروری نیست)، سعی کنید آن را در سه ماهه دوم برنامه ریزی کنید.

2. آیا استفاده از اشعه ایکس دندان در دوران بارداری ایمن است؟

   بله. اشعه ایکس بخشی از مراقبت های منظم دندانپزشکی است. اشعه ایکس دندان می تواند مشکلات دندان ها، لثه ها و استخوان های اطراف دهان را نشان دهد. اشعه نوعی انرژی است که اگر در معرض بیش از حد قرار بگیرید می تواند برای سلامتی شما مضر باشد.

3. آیا مشکلات دندانی می توانند روی جنین در حال رشد و نوزاد تأثیر بگذارند؟

   زایمان زودرس می تواند نتیجه ی بیماری های شدید لثه در زنان باردار باشد. نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می آیند ممکن است با آسیب مغزی و مشکلات بینایی و شنوایی مواجه شوند. گفته می شود که از هر 100 تولد زودرس، 18 مورد می تواند با عفونت شدید لثه (بیماری پریودنتال) مرتبط باشد. بیماری لثه در دوران بارداری توسط دندانپزشک قابل درمان است.