جراحی فک (ارتوگناتیک) چیست؟ | مدت زمان، مزایا، عوارض + قیمت 1400

چکیده مطلب

فک نقش مهمی در عملکردهای مختلف دهان دارد. جویدن را امکان پذیر می کند، کمک می کند تا واضح صحبت کنید، جریان هوا را تنظیم می کند و تناسب صورت را افزایش می دهد. اما برخی از افراد از آسیب فک رنج می برند که توانایی آن ها را در انجام این عملکردهای اساسی به شدت مختل می کند.
خوشبختانه جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic surgery) می تواند کمک کننده باشد.
هدف از جراحی ارتوگناتیک چیست؟ جراحی ارتوگناتیک چگونه عمل می کند؟ قبل و بعد از این جراحی چه انتظاری باید داشته باشم؟
برای دریافت پاسخ این سوالات خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد می کنیم.

جراحی فک چیست؟

جراحی فک یا جراحی ارتوگناتیک برای تغییر موقعیت فک بالا، فک پایین و چانه جهت بهبود عملکرد فک و دندان ها و همچنین بهبود ظاهر صورت انجام می شود. اگر مشکلات فک دارید که تنها با ارتودنسی حل نمی شوند، جراحی فک می تواند یک گزینه اصلاحی مناسب باشد.

چه کسانی کاندید مناسب انجام جراحی فک هستند؟

افرادی که نیاز به جراحی اصلاحی فک دارند عبارتند از:

1. افرادی که دچار عقب رفتگی چانه هستند.
2. افرادی که فک آن ها بیش از حد جلو است.
3. افرادی که دچار صدمه به صورت شده اند.
4. افرادی که دارای نقص های مادرزادی هستند که فک آن ها را نامتناسب کرده است.

هدف از انجام جراحی فک

جراحی فک با اهداف متفاوتی انجام می شود و می تواند به بهبود موارد زیر کمک کند:

1. گاز گرفتن و جویدن را آسان می کند و به طور کلی جویدن را بهبود می بخشد.
2. مشکلات بلع یا گفتار را برطرف می کند.
3. ساییدگی بیش از حد و خرابی دندان ها را به حداقل می رساند.
4. اصلاح محل دندان ها و بسته شدن فک، مانند زمانی که دندان های آسیاب به هم می رسند اما دندان های جلو به هم نمی رسند. (اپن بایت)
5. اصلاح عدم تعادل صحیح صورت (عدم تقارن)، مانند چانه های کوچک، عقب بودن فک پایین و عقب بودن فک بالا
6. توانایی بستن کامل لب ها به راحتی را افزایش دهید.
7. تسکین درد ناشی از اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) و سایر مشکلات فک
8. ترمیم آسیب صورت یا نقایص مادرزادی
9. تسکین آپنه انسدادی خواب
10. مشکلات خوردن که با مکمل های غذایی یا مشورت با متخصص تغذیه برطرف می شوند.
11. نیاز به مدت کوتاهی برای عادت کردن به ظاهر جدید صورت

مزایای جراحی فک

اصلاح تراز فک و دندان با جراحی فک می تواند شامل مزایای زیر باشد:

1. ظاهر متعادل قسمت پایین صورت
2. بهبود عملکرد دندان ها
3. بهبود خواب، تنفس، جویدن و بلعیدن
4. بهبود اختلالات گفتاری
5. بهبود ظاهر
6. افزایش اعتماد به نفس

هزینه جراحی فک

هزینه جراحی فک به به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل می توانند شامل موارد زیر باشند:

1. دستمزد جراح
2. میزان ناهماهنگی و مشکلات فک و دندان
3. داروها و مراقبت های بعد از جراحی فک
4. هزینه های درمان ارتودنسی
5. هزینه های بستری در بیمارستان
6. هزینه های پیگیری
7. تحت پوشش بیمه قرار گرفتن یا نگرفتن جراحی

آیا عمل جراحی فک تحت پوشش بیمه قرار می گیرد؟

در صورتی که این عمل بدون دلایل پزشکی و به عنوان جراحی زیبایی انجام شود، تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرد.

دوره بهبودی جراحی فک

ترمیم اولیه فک معمولاً حدود شش هفته پس از عمل به طول می انجامد، اما بهبود کامل می تواند تا 12 هفته طول بکشد. با این حال، کل مراحل شامل مراقبت های ارتودنسی مقدماتی، جراحی اصلاحی ارتوگناتیک و مراقبت های ارتودنسی پس از جراحی ممکن است چندین سال طول بکشد.

سن مناسب جراحی فک

جراحی فک پس از توقف رشد آن مناسب است، توقف رشد فک معمولاً در زنان 14 تا 16 سال و در مردان 17 تا 21 سال است.

انواع جراحی فک

جراحی فک ممکن است روی فک بالا، فک پایین، چانه و یا هر ترکیبی از آنها انجام شود که در ادامه به توضیح هرکدام از آن ها می پردازیم:

1. جراحی فک بالا

   جراح، استخوان بالای دندان ها را برش می دهد. فک بالا و دندان های بالا به سمت جلو حرکت داده می شوند تا زمانی که در محل درستی نسبت به دندان های پایینی قرار بگیرند. پس از تنظیم فک، پلاک ها و پیچ ها استخوان را در موقعیت جدید خود نگه می دارند. جراحی فک بالا برای اصلاح موارد زیر انجام شود:
   • فک بالا به طور قابل توجهی عقب رفته یا جلو آمده باشد.
   • کراس بایت
   • ظاهر شدن بیش از حد یا خیلی کم دندان ها هنگام خندیدن
   • اپن بایت
   • کمبود رشد وسط صورت (هیپوپلازی میانی صورت)

2. جراحی فک پایین

   جراح پشت دندان های آسیاب و طول استخوان فک را برش می دهد، سپس می توان فک را به موقعیت جدید خود به جلو یا عقب منتقل می کند. صفحات و پیچ ها در حین بهبودی استخوان فک را در کنار هم نگه می دارند. جراحی فک پایین می تواند موارد زیر را اصلاح کند:
   • عقب رفتگی فک پایین
   • جلو زدگی فک پایین

3. جراحی چانه

   جنیوپلاستی یا ژنیوپلاستی می تواند چانه کوچک را اصلاح کند. جراح تکه ای از استخوان چانه را در قسمت جلوی فک برش می دهد، آن را به جلو حرکت می دهد و با صفحات و پیچ ها آن را در موقعیت جدیدی محکم می کند.

مراحل جراحی فک

مراحل این جراحی عبارتند از:

1. مشاوره ارتودنسی و جراحی فک

   در این مرحله بیمار توسط یک متخصص ارتودنسی و جراح فک تحت مشاوره قرار گرفته تا بهترین و مناسب ترین روند درمانی انتخاب شود.

2. ارتودنسی قبل از جراحی

   به طور معمول این جراحی با همکاری متخصص ارتودنسی و جراح فک صورت می گیرد. در برخی موارد ممکن است بیمار قبل از جراحی نیاز به انجام ارتودنسی داشته باشد. در این صورت بریس ها معمولاً 12 تا 18 ماه قبل از عمل جراحی توسط متخصص ارتودنسی بر روی دندان ها قرار داده می شوند تا دندان های بیمار برای جراحی تراز شوند.

3. آزمایش ها و تصویربرداری های قبل از جراحی

   یکی از اقدامات قبل از جراحی، تهیه تصاویر از وضعیت دندان ها و فک با اشعه ایکس و سی تی اسکن سه بعدی می باشد که به برنامه ریزی درست برای انجام جراحی کمک می کند. همچنین در صورت لزوم جراح آزمایشاتی را برای بیمار در نظر می گیرد که باید انجام شوند.

4. بیهوشی

   
   این جراحی تحت بیهوشی عمومی و در داخل دهان انجام می شود، این بدان معناست که نباید هیچ زخمی در خارج از فک، چانه و اطراف دهان وجود داشته باشد. در برخی موارد، پزشکان برش های کوچکی در خارج از دهان ایجاد می کنند، اما لکه های آن ها معمولاً از بین می روند.

5. جراحی

   جراح برش هایی در استخوان فک ایجاد کرده و آن ها را در موقعیت صحیح قرار می دهد. پس از اتمام عمل فک، از پلاک استخوانی کوچک، پیچ، سیم و نوارهای لاستیکی برای محکم کردن استخوان ها در موقعیت جدید خود استفاده می کنند. این پیچ ها بسیار کوچک هستند و پس از مدتی با استخوان فک جوش می خورند و نیاز به خارج کردن ندارند.
   در برخی موارد ممکن است استخوان اضافی به فک اضافه شود. جراح استخوان را از ران، ساق پا یا دنده برداشته و آن را با پلاک و پیچ محکم کند. در برخی موارد ممکن است استخوان نیاز به تغییر شکل داشته باشد تا فک به تناسب بهتری برسد.
   بسته به پیچیدگی درمان، کل عمل جراحی می تواند دو تا سه ساعت طول بکشد.

6. ارتودنسی بعد از جراحی فک

   در اکثر موارد لازم است تا بیمار بعد از عمل نیز تا مدت کوتاهی تحت نظر ارتودنتیست قرار داشته باشد.

عوارض جراحی فک

جراحی فک وقتی به طور کلی ایمن است که توسط جراح فک و صورت مجرب و اغلب با همکاری متخصص ارتودنسی انجام شود. عوارض جراحی فک عبارتند از:

1. خونریزی

   پس از جراحی ممکن است خونریزی از محل جراحی یا بینی رخ دهد ک اگر بیش از یک هفته طول بکشد و یا شدید باشد باید با پزشک خود تماس بگیرید.

2. عفونت

   عفونت می تواند از عوارض بسیاری از جراحی ها باشد که با مصرف دارو های آنتی بیوتیک قابل پیشگیری درمان است.

3. آسیب عصبی

   اگر جراح غیر مجرب و غیر متخصص باشد، ممکن است تا سبب آسیب رساندن به اعصاب فک شود.

4. شکستگی فک

   این مورد نیز به دلیل غیرمتخصص بودن دندانپزشک رخ می دهد.

5. مشکلات مربوط به گاز گرفتن و درد مفاصل فک

   این مشکلات طبیعی بوده و به مرور از بین می روند.

6. نیاز به جراحی بیشتر

   شاید گاهی اوقات با توجه به شرایط پیچیده بیمار با یک جراحی نتیجه مورد نظر به دست نیاید و نیاز به جراحی مجددی باشد.

7. از دست دادن قسمتی از فک

   این مورد نیز به دلیل عدم تخصص دندانپزشک ممکن است تا ایجاد شود.

8. درد و تورم

   درد، تورم و قرمزی باید تا 10 روز پس از جراحی ارتوگناتیک مورد انتظار باشد. پزشک ممکن است داروهای ضد درد، آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضد التهابی را برای کمک به بیمار در مدیریت این علائم تجویز کند.

9. گلو درد

   گلو درد به خاطر لوله ای که طی عمل در گلو قرار داده می شود.

مراقبت های پس از جراحی فک

پس از جراحی پزشک دستورات مراقبتی لازم را به بیمار ارائه می دهد. این مراقبت ها معمولاً عبارتند از:

1. در هفته ی اول از رژیم مایع که می تواند شامل آبمیوه های طبیعی، غذاهای میکس شده، شیک های پروتئينی باشد، استفاده کنید، زیرا اجازه ی جویدن غذا را ندارید.
2. همچنین باید از مصرف نوشیدنی های الکلی و همچنین نوشیدنی های شیرین خودداری کنید، زیرا باعث دهیدراته شدن بدن و کاهش سرعت بهبود می شوند.
3. جراح دستورالعمل های بهداشت دهان و دندان مناسب را برای جلوگیری از عفونت های بعد از جراحی به بیمار می دهد. بیماران باید دهان خود را دو تا سه بار در روز با آب نمک گرم شستشو دهند تا زخم های جراحی بهبود یابند. همچنین روزی 2 تا 3 بار از مسواک نرم جهت مسواک زدن استفاده کنید.
4. مصرف دخانیات را متوقف کنید زیرا باعث اختلال در گردش خون می شوند و سرعت بهبودی را کاهش می دهند.
5. در طول هفته ی اول از انجام فعالیت های شدید اجتناب کنید و پس از آن می توانید کم کم فعالیت های جدی خود را شروع کنید. در این مدت پیاده روی می تواند به افزایش سرعت بهبودی کمک کند.
6. پس از جراحی داروهایی برای کنترل درد و عفونت تجویز می شوند که این داروها می توانند شامل ایبوپروفن یا آنتی بیوتیک هایی باشند که باید طبق دستور جراح مصرف شوند.
7. هنگام خواب سطح سر بالاتر از سطح بدن باشد.
8. پس از جراحی حتما استراحت و خواب کافی داشته باشید. زمان بازگشت به کار معمولاً یک تا سه هفته طول می کشد.
9. بهبود اولیه فک معمولاً حدود شش هفته پس از عمل به طول می انجامد، اما بهبود کامل می تواند تا 12 هفته طول بکشد.

سوالات متداول

1. آیا عمل جراحی فک دردناک است؟

   جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود، بنابراین در حین جراحی هیچ دردی احساس نمی شود. بیماران معمولاً بعد از هوشیاری دچار درد می شوند که ممکن است چند روز طول بکشد. این درد را می توان با مصرف داروهای مسکن کنترل کرد.

2. آیا پس از جراحی فک، جای زخم روی صورت باقی خواهند ماند؟

   به طور معمول جراحی فک در داخل دهان انجام می شود و آسیبی به پوست نمی رساند ولی در صورتی که نیاز باشد روی پوست برش هایی ایجاد شود بستگی به میزان برش، در صورتی که سطحی باشد، نگران ماندن جای زخم نباشید.

3. چند روز بعد از جراحی فک لازم است تا در بیمارستان بستری شوم؟

   بستگی به شرایط ممکن است 2 تا 4 روز در بیمارستان بستری شوید.

4. چه کسی جراحی فک را انجام می دهد؟

   جراحی فک با همکاری جراح فک و صورت و متخصص ارتودنسی انجام می شود.

5. چند مدت بعد از جراحی فک می توانم تمرینات ورزشی خود را انجام دهم؟

   تا دو هفته پس از جراحی نباید فعالیت ورزشی انجام داد، پس از آن می توان فعالیت ورزشی سبک را کم کم شروع کرد.

6. چه تفاوتی بین دندانپزشک عمومی با جراح فک و صورت وجود دارد؟

   دندانپزشک می توان بیماری های مربوط به لثه و دندان را جراحی کند ولی جراح فک و صورت جراحی های مربوط به ناهنجاری های فک را انجام می دهد.

7. در ابتدا باید به جراح فک مراجعه شود یا متخصص ارتودنسی؟

   بهتر است ابتدا به متخصص ارتودنسی مراجعه شود زیرا اکثر افرادی که ناهنجاری فک دارند دندان های به هم ریخته و نامرتبی دارند. پس از معاینه توسط متخصص ارتودنسی در صورت نیاز به جراح فک و صورت ارجاع داده می شوید.

8. آیا می توانم در بیمارستان دولتی جراحی فک انجام دهم؟

   بله ولی به طور معمول جراحی های فک در بیمارستان های دولتی توسط رزیدنت و با نظارت استاد راهنما انجام می شوند.

9. در صورت مشاهده چه علائمی بعد از چراحی باید با پزشک خود تماس بگیرم؟

   در صورت مشاهده ی خونریزی شدید، تورم، درد و عفونتی که با مصرف داروها بهبود نیابد، با پزشک جراح خود تماس بگیرید.

10. در ابتدا برای جراحی بینی اقدام کنم یا جراحی فک؟

    جراحی فک خصوصا فک بالا روی حالت بینی نیز تاثیر گذار است. بنابراین بهتر است تا در ابتدا موقعیت فک خود را اصلاح کنید و بعد از آن برای جراحی بینی خود اقدام کنید.